A
Akapit - wcięcie przy lewym marginesie, wydzielające odrębną część całości treściowej.
Aneks - dodatek, załącznik uzupeÅ‚niajÄ…cy tekst gÅ‚ówny.
Atlas - zbiór map, planszy, tablic, ilustracji, wybranych tematycznie i wydanych w postaci luźnego kompletu, książki drukowanej lub programu multimedialnego
Audiobook - książka przeznaczona do słuchania, zarejestrowana zwykle w formacie MP3.
Autor - twórca dzieÅ‚a.
B
Beletrystyka - utwory literatury pięknej, obejmujące powieści, nowele, opowiadania.
Bibliofil - miłośnik, znawca i zbieracz rzadkich i cennych książek.
Bibliografia - uporzÄ…dkowany spis dokumentów dobranych wedÅ‚ug okreÅ›lonych kryteriów, peÅ‚niÄ…cy funkcjÄ™ informacyjnÄ….
Biblioteka - instytucja powoÅ‚ana do gromadzenia, opracowywania, przechowywania i udostÄ™pniania materiaÅ‚ów bibliotecznych
Biblioteka Narodowa - najważniejsza biblioteka naukowa, gÅ‚ówne archiwum piÅ›miennictw narodowego.
Biblioteka szkolna - biblioteka będąca częścią szkoły; prowadzi działalność informacyjną, pedagogiczną i wychowawczą.
Biblioterapia - terapia poprzez czytanie.
Biografia autora - informacja o życiu i twórczoÅ›ci autora książki.
Bookcrossing - idea nieodpÅ‚atnego przekazywania książek poprzez pozostawianie ich w miejscach publicznych, jak również w miejscach celowo utworzonych tzw. póÅ‚kach bookcrossingowych.
C
Czasopismo - wydawnictwo periodyczne, wychodzące w regularnych odstępach czasu, ale rzadziej niż gazety.
Czytelnia - odrębne pomieszczenie lub wydzielone miejsce w bibliotece przeznaczone do korzystania z księgozbioru podręcznego na miejscu.
D
Dedykacja - tekst autora, wydawcy lub drukarza książki, umieszczony zwykle na pierwszej stronie, bądź tuż po tytule, informujący o poświęceniu komuś swego dzieła.
E
E-book, książka elektroniczna - cyfrowa wersja książki, rozpowszechniana gÅ‚ównie przez Internet.
Ekslibris - artystycznie skomponowany znak własnościowy książki z nazwiskiem i symbolicznym elementem graficznym właściciela lub nazwą instytucji, odbity na kartce przyklejanej na wewnętrzną stronę okładki.
Encyklopedia - wydawnictwo naukowe lub popularnonaukowe zawierajÄ…ce zbiór wiadomoÅ›ci ze wszystkich dziedzin wiedzy lub jednej dyscypliny, uporzÄ…dkowanych najczęściej alfabetycznie.
Errata - wykaz błędów i pomyÅ‚ek dostrzeżonych w książce w trakcie druku lub bezpoÅ›rednio po jej wydrukowaniu, dołączony do każdego egzemplarza nakÅ‚adu, najczęściej w postaci oddzielnej kartki.
F
Fiszka - kartka do sporzÄ…dzania notatek.
G
Gazeta - dziennik, wydawnictwo periodyczne ukazujÄ…ce siÄ™ co najmniej dwa razy w tygodniu, zawierajÄ…ce informacje o wydarzeniach aktualnych.
H
Hasło - wyraz lub wyrazy wysunięte na czoło pozycji i decydujące o zaszeregowaniu ich w słowniku, encyklopedii, katalogu, bibliografii itp.
I
Iluminacja - średniowieczne zdobnictwo książek.
Indeks, skorowidz - alfabetyczny wykaz terminów, spis nazwisk, haseÅ‚ wystÄ™pujÄ…cych w danej książce.
InicjaÅ‚ - litera rozpoczynajÄ…ca rozdziaÅ‚ lub wydzielone części tekstu, która z caÅ‚oÅ›ci wyróżnia siÄ™ wielkoÅ›ciÄ…, ksztaÅ‚tem, kolorem lub ozdobami.
InkunabuÅ‚y - najwczeÅ›niejsze druki, powstaÅ‚e przed 1501, których wyglÄ…d zewnÄ™trzny naÅ›ladowaÅ‚ książki rÄ™kopiÅ›mienne.
K
Karta katalogowa - opis dokumentu sporządzony na kartach lub w komputerze; zawiera dane o książce pochodzące ze strony tytułowej i metryczki.
Karta tytuÅ‚owa - podaje podstawowe informacje o książce: autora, tytuÅ‚, nazwiska wspóÅ‚twórców, adres wydawnictwa.
Kartoteka - uporzÄ…dkowany zbiór kart informacyjnych uÅ‚ożonych wedÅ‚ug okreÅ›lonych kryteriów, zawierajÄ…cych opis fragmentu książki lub artykuÅ‚u z czasopisma.
Kartoteka osobowa - kartoteka zawierajÄ…ca zbiór kart informacyjnych o znaczÄ…cych postaciach w ukÅ‚adzie alfabetycznym.
Kartoteka zagadnieniowa - kartoteka zawierajÄ…ca zbiór kart informacyjnych o piÅ›miennictwie dotyczÄ…cym okreÅ›lonych tematyk.
Katalog biblioteczny - opisy książek i innych dokumentów gromadzonych w bibliotece na kartach katalogowych, uporzÄ…dkowanych w sposób uÅ‚atwiajÄ…cy ich wyszukiwanie (alfabetyczny, tytuÅ‚owy, przedmiotowy, rzeczowy).
Katalog alfabetyczny - zbiór kart katalogowych uÅ‚ożonych wedÅ‚ug nazwiska autora; w przypadku pracy zbiorowej o miejscu karty decyduje tytuÅ‚ książki.
Katalog komputerowy - katalog biblioteczny opracowany w programie komputerowym.
Katalog przedmiotowy - szereguje opisy katalogowe dokumentów wedÅ‚ug haseÅ‚ przedmiotowych charakteryzujÄ…cych tematykÄ™ dzieÅ‚a.
Katalog tytuÅ‚owy - zbiór kart katalogowych uÅ‚ożonych alfabetycznie wedÅ‚ug tytuÅ‚ów dzieÅ‚.
Kodeks - jedna z form książki. Jest to zbiór kart złączonych (szytych, klejonych) na jednym z brzegów nazywanym grzbietem książki.
Książka - dokument graficzny myśli ludzkiej, w postaci trwale połączonych stron (kodeksu).
Książka elektroniczna, e-book - cyfrowa wersja książki, rozpowszechniana gÅ‚ównie przez Internet.
L
Leksykon - słownik zawierający wiadomości encyklopedyczne (łączy cechy słownika i encyklopedii).
Literatura naukowa - część piÅ›miennictwa specjalistycznego, przeznaczonego dla wÄ…skiego krÄ™gu odbiorców.
Literatura piÄ™kna - część piÅ›miennictwa, w której dominuje funkcja estetyczna.
Literatura popularno-naukowa - jeden z rodzajów piÅ›miennictwa; upowszechnia zagadnienia naukowe w formie przystÄ™pnej dla szerszego krÄ™gu odbiorców.
M
Manuskrypt lub rękopis - księga napisana ręcznie.
Motto - cytat, aforyzm, sentencja umieszczona na początku utworu lub jego części, jako myśl przewodnia nawiązująca do treści dzieła.
O
ObjaÅ›nienia skrótów - zbiór alfabetycznie uÅ‚ożonych skrótów zastosowanych w tekÅ›cie z wyjaÅ›nieniem ich peÅ‚nej nazwy lub znaczenia.
Obwoluta - papierowa okÅ‚adka zakÅ‚adana na wÅ‚aÅ›ciwÄ… okÅ‚adkÄ™ książki peÅ‚ni funkcjÄ™ ochronnÄ…. Jest również ozdobÄ… książki, a także peÅ‚ni rolÄ™ informacyjno-reklamowÄ….
OdsyÅ‚acz - znak graficzny (gwiazdka, litera lub liczba) odsyÅ‚ajÄ…ca czytelnika do przypisu lub prowadzÄ…cy do innego terminu (zob.-zobacz, por.-porównaj) stosowany w bibliografiach, indeksach, encyklopediach, sÅ‚ownikach.
Okładka - pełni kilka funkcji: ochronną, ozdobną oraz informacyjną, może być miękka bądź twarda, często podaje informacje o autorze i tytule.
Opis książki - dane o książce, wypisane ze strony tytułowej i metryczki w odpowiednie miejsca karty katalogowej.
P
Papirus - materiał pisarski otrzymywany z tzw. trzciny papirusowej rosnącej na bagnistych terenach strefy podzwrotnikowej.
Pergamin - materiaÅ‚ pisarski (podÅ‚oże, na którym można pisać) wyrabiany ze skór zwierzÄ™cych.
pismo - usystematyzowany zbiór znaków symbolicznych, obrazkowych, wyrazowych, sylabowych sÅ‚użący do graficznego zapisywania informacji i myÅ›li.
Prasa - ogóÅ‚ gazet i czasopism.
Prawo autorskie - przepisy krajowe i miÄ™dzynarodowe chroniÄ…ce twórczość naukowÄ…, literackÄ…, artystycznÄ…; twórca ma prawa autorskie osobiste i majÄ…tkowe; te ostatnie sÄ… zbywalne i dziedziczne, trwajÄ… w ciÄ…gu życia twórcy i 50 lat (w Polsce) po jego Å›mierci.
Przypisy - komentarze, objaśnienia, uwagi dodatkowe autora lub wydawcy umieszczone w wydawnictwach piśmienniczych.
Pseudonim - zmyÅ›lone imiÄ™ i nazwisko, przybrane np. przez pisarzy, poetów, artystów lub dziennikarzy.
Posłowie - krotki tekst umieszczony na końcu książki, napisany przez autora, redaktora lub wydawcę, wyjaśniający nie poruszane w książce, a związane z jej treścią zagadnienia.
Przedmowa - tekst zamieszczony przez autora, komentatora lub wydawcę na początku książki.
Przypisy - komentarze, objaÅ›nienia lub uzupeÅ‚nienia tekstu gÅ‚ównego, umieszczone u doÅ‚u odpowiedniej strony lub przy koÅ„cu książki.
R
Rękopis - tekst napisany ręcznie; także tekst pierwotny autora.
S
SÅ‚ownik - zbiór wyrazów uÅ‚ożonych wedÅ‚ug pewnej zasady (najczęściej alfabetycznie, rzadziej tematycznie), objaÅ›nianych pod wzglÄ™dem znaczeniowym, czÄ™sto ilustrowanych przykÅ‚adami użycia.
Spis treści - wykaz części składowych wydawnictwa; może zawierać takie elementy jak np. wstęp, rozdziały, podrozdziały, ilustracje.
Sygnatura biblioteczna - umowne oznaczenie określające miejsce przechowywania dokumentu w bibliotece.
T
Tytulatura - ogóÅ‚ danych sÅ‚użących do identyfikacji wydawnictwa, umieszczonych w przypadku czasopisma i gazety na pierwszej stronie, w przypadku książki – na karcie tytuÅ‚owej i w metryce.
W
Wstęp - tekst umieszczony z reguły na początku utworu; napisany przez autora, wydawcę, tłumacza lub inną osobę; zawiera informacje dotyczące powstawania utworu oraz jego problematyki.
Wolumen - pojedynczy, oprawiony egzemplarz druku (książka).
Z
Zwój - pierwotna postać książki w formie dÅ‚ugiej wstÄ™gi nawiniÄ™tej na dwa drążki.
Hasła opracowano na podstawie:
Mały Słownik Języka Polskiego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.
Saniewska D., Nowe vademecum nauczyciela bibliotekarza, Warszawa 2000.
Słownik języka polskiego. T. I-II. PWN, Warszawa 1988.
http://pl.wikipedia.org
63-842 Pudliszki
Szkolna 20