Jak wzmacniać poczucie własnej wartości u dzieci?

„W systemie wartości człowieka nie ma nic ważniejszego – bardziej decydującego o jego rozwoju psychicznym
i motywacjach – niż szacunek, którym darzy on samego siebie”.
Nathaniel Branden

Poczucie własnej wartości to, innymi słowy, poczucie bycia ważnym, kochanym i akceptowanym. Jest to podstawa wiary 
w siebie, otwartości na świat, świadomości swoich mocnych stron, którą należy rozwijać już od najmłodszych lat. i która w dużej mierze warunkuje dorosłe życie, ponieważ wiąże się z poczuciem szczęścia, zaufaniem do siebie i odnoszeniem sukcesów.

To najbliżsi - stanowiąc najważniejsze środowisko dziecka, mają największy wpływ na to, czy czuje się ono wartościowe. Dopiero w trakcie procesu wychowania, w codziennych relacjach, dziecko uczy się postrzegać własną osobę. 

Jakie zachowania obniżają poczucie własnej wartości u dzieci?

• zawstydzanie, pouczanie i upokarzanie
• nierealne oczekiwania, nadmierne wymagania
• wywieranie presji na wyniki i sukces
• wyręczanie dziecka w czynnościach, które może wykonać samo (argumentowanie: "Ja to zrobię lepiej")
• zaprzeczanie emocjom i potrzebom
• porównywanie z innymi („Popatrz jaka ta dziewczynka jest grzeczna, a Ty?”)
• etykietowanie ("Nigdy nie robisz tego porządnie!", "Jesteś niezdarą")
• warunkowa miłość (akceptowanie dziecka tylko wtedy, gdy spełnia nasze oczekiwania)

Jak budować pozytywny stosunek dziecka do siebie?

• uważnie słuchać, zaspokojać potrzeby, okazywać troskę
• dostosować oczekiwania i wymagania do możliwości dziecka
• akceptować indywidualność dziecka, jego zainteresowania i upodobania
• doceniać dziecko, nie tylko za efekty, ale przede wszystkim za postępy i podjęty wysiłek (starajmy się unikać ogólnych zwrotów typu: "pięknie!", "jesteś najlepszy!"; stosujmy pochwały opisowe: "Bardzo podobają mi się kolory, których użyłaś w tym rysunku", "Zauważyłam, że ostatnio bardziej przykładasz się do nauki matematyki", “Powiedziałeś cześć, mimo że czułeś się zdenerwowany, to było bardzo odważne!”) - nie chwalmy jednak dziecka nadmiernie, za wszystko
• stwarzać dziecku okazje do odnoszenia sukcesów
• dawać przyzwolenie na popełnianie błędów - porażki są naturalną częścią życia
• unikać kar i nagród - zamiast tego tworzyć zasady i być w nich stanowczym
• w przypadku niepowodzeń rozmawiać na temat tego, jak można naprawić błędy ("Jak myślisz, dlaczego się nie udało?")
• stwarzać możliwość dokonywania wyborów, podejmowania decyzji, zapraszać do współpracy
• wspierać mocne strony i talenty
• ograniczyć media i elektronikę
• być dostępnym - obdarzać dziecko uwagą i czasem

Istotny jest poziom samooceny samego rodzica - najlepiej budują w dzieciach poczucie własnej wartości, te osoby, które same mają pozytywny stosunek do siebie. 

Zachęcam do lektury książki pt. "Dodaj mi skrzydeł! Jak rozwijać u dzieci motywację wewnętrzną?" (autor: Joanna Steinke-Kalembka)

Karolina Bayer